.نوش آفرین انصاری
نوش آفرین انصاری استاد دانشگاه، نویسنده و پژوهشگر علوم کتابداری و اطلاع رسانی اهل ایران است. او که پدرش دیپلمات وزارت امور خارجه بود، در پاییز ۱۳۱۸ در شیملا، هندوستان به دنیا آمد. تحصیل در رشته ی کتابداری را تا مقطع کارشناسی در مدرسه ی عالی کتابداری ژنو و مقطع کارشناسی ارشد را در دانشگاه مک گیل، کانادا ادامه داد و به ایران بازگشت.
انصاری دبیر شورای کتاب کودک است. او عضو هیئت علمی کتابداری دانشگاه تهران بوده. و در راه اندازی بخش فنی کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران و ریاست کتابخانه ی دانشکده ادبیات دانشگاه تهران فعالیت داشته است. انصاری در چند دوره در ایفلا، نمایشگاه دوسالانهٔ تصویرگران براتیسلاوا و چندین نمایشگاه بین المللی دیگر شرکت کرده است. همسر وی مهدی محقق، استاد زبان و ادبیات فارسی، عضو پیوسته ی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، رئیس هیئت مدیره ی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران است. و آن دو، دو فرزند دارند.
دوران کودکی
او دوران کودکی و نوجوانی خود را به دلیل پیشه پدرش در کشورها و شهرهای مختلف از جمله سوئد، افغانستان، هلند، بلژیک، پاکستان، شوروی، انگلستان، سوئیس، رشت، تهران، اصفهان و شیراز سپری کرد. دوره دبستان، دبیرستان و دانشگاه را در این کشورها و شهرها گذراند. دوران کودکی‌اش همزمان با جنگ جهانی دوم بود. به دلیل پیشه پدرش و همچنین دوران آشفته جنگ، بیشتر وقت خود را بیرون از خانه سپری می‌کرد و مادرش نیز به فعالیت‌های اجتماعی می‌پرداخت. هر دوی آن‌ها به آداب و سنت‌های ایرانی پایبند بودند و به پرورش و آموزش نوش‌آفرین، که اولین فرزند آن ها بود. بسیار اهمیت می‌دادند.
رفت و آمد شخصیت های برجسته سیاسی، فرهنگی و ادبی به خانهٔ آن‌ها و همچنین دیدار و بهره‌گیری از دانش و تجربه ی بزرگان کشورهایی که در آن ها زندگی می کرد. امکان داد تا نوش‌آفرین به بینش گسترده‌ای از جهان دست یابد. و به دگرگونی و انعطاف در برابر مشکلات عادت کند. خود او می‌گوید: “گوناگونی فرهنگ ها و باورها همیشه من را شگفت زده می کرد.”
او در افغانستان و در یک مدرسهٔ کاتولیکی در هلند، زبان فرانسه را آموخت و در انگلستان زبان انگلیسی را که ابتدا برایش دشوار بود، در یک مدرسهٔ دینی و از طریق کتابخوانی با پدرش یاد گرفت. نوش‌آفرین با خواندن کتاب “شاهزاده خوشبخت” اثر اسکار وایلد همراه پدرش، به این کتاب علاقه‌مند شد و آموختن زبان انگلیسی را با علاقه و تلاش بیشتری ادامه داد. در یکی از سفرهای خانوادگی به تهران با مهدی محقق، که به او زبان فارسی و عربی درس می‌داد، آشنا شد و بعدها با او ازدواج کرد. بعد از بازگشت به ایران، در مجلهٔ “راهنمای کتاب” به کار الفبایی کردن نامه‌ها و فرم های اشتراک می‌پرداخت.
نوش آفرین انصاری
دانشگاه
بعد از بازگشت خانواده به مسکو، نوش آفرین به همراه پدر و مادرش تصمیم گرفتند. که او را برای تحصیل رشته مترجمی به سوئیس بفرستند. اما به جای این رشته، نوش آفرین تصمیم گرفت کتابداری را بخواند و پس از سه سال، فوق دیپلم کتابداری گرفت. در طول این سال‌ها، او با دکتر کراوس، یکی از بزرگترین مجموعه داران کتاب جهان آشنا شد. و در حراج های بزرگ کتاب با او همکاری کرد. همچنین، او برای مدتی در کتابخانه‌ای تخصصی که یکی از چشم پزشکان معروف سوئیس آن را اداره می کرد، کار کرد. در مسکو، او با شبکه کتابخانه‌های عمومی شوروی آشنا شد. و این بازدید باعث شد که ایده “کتاب برای همه” در ذهن انصاری شکل گیرد.
پس از بازگشت خانواده به هند به دلیل مأموریت جدید پدر، نوش آفرین تصمیم گرفت به صورت داوطلبانه در یک کتابخانه عمومی در مرکز دهلی کهنه به کار بپردازد. او در بخش نابینایان این کتابخانه کار می‌کرد و با استفاده از اتوبوس، کتاب‌ها را به روستاهای اطراف کتابخانه منتقل می‌کرد.
بازگشت به ایران و پایه گذاری شورای کتاب کودک
پس از بازگشت به ایران، نوش آفرین انصاری در سال ۱۳۴۲ برای پایه‌گذاران شورای کتاب کودک، از جمله توران میرهادی، در مدرسه روش نو کارگاه کتابداری برگزارکرد. این فعالیت باعث برقراری ارتباط و همکاری نزدیک او با توران میرهادی و شورای کتاب کودک شد. در همین زمان، او با همراهی عباس بنی آدم، کتابخانه سیاری را به یک بیمارستان روانی می‌برد و برای بیماران کتاب می خواند. پس از شکل گیری طرح کتابخانه در روستا، انصاری برای آشنایی با وضعیت واقعی روستاها، به بازدید روستاهای اطراف تهران رفت و سپس دستورالعمل ایجاد کتابخانه‌های روستایی را نوشت که این نخستین نوشته های او به زبان فارسی بود.
او در سال ۱۳۴۳ مسئولیت راه اندازی بخش فنی کتابخانه ی مرکزی دانشگاه تهران را برعهده گرفت. از سال ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۰، پس از بازگشت از کانادا و دریافت مدرک کارشناسی ارشد کتابداری، او در دانشگاه تهران دو درس “آشنایی با کتابخانه و کتابداری” و “مرجع” را تدریس کرد و پس از تشکیل گروه کتابداری در دانشگاه، مدیریت این گروه به او واگذار شد.
در سال ۱۳۹۶، مصاحبه ای به نام “ستاره فروزان” که شامل خاطرات و شرح زندگانی نوش آفرین انصاری است، توسط پیمانه صالحی تدوین شده و توسط سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران منتشر شد.
فرهنگ نامه کودکان و نوجوانان
نوش آفرین انصاری و توران میرهادی در آغاز کار فرهنگنامه، نقش مهمی را ایفا کردند و تاکنون با همکاری بیش از ۲۰۰ داوطلب، در تدوین این تنها فرهنگنامه جامع برای کودکان و نوجوانان، فعالیت داشته اند. اکنون انصاری عضو شورای مدیریت فرهنگنامه کودک و نوجوان است.
لوح افتخار دفتر بین المللی کتاب (IBBY)
در سال ۲۰۱۰، نوش آفرین انصاری در سی و دومین کنگره دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان (IBBY) به عضویت افتخاری دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان درآمد و توسط هیئت مدیره این دفتر، لوح افتخاری دریافت کرد. این لوح به افرادی اهدا می‌شود که در طول عمر خود، در راستای اهداف IBBY تلاش کرده‌اند. انتخاب نوش آفرین انصاری برای عضویت افتخاری در دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان، به دلیل پایبندی به استانداردهای کیفی کتاب های کودکان و نوجوانان، توجه به کودکان در شرایط دشوار (مانند پناهنده ها، زندانیان، خیابانیان، معلولان و غیره)، تأثیر ماندگار و گسترده بر فعالیت های دفتر بین المللی کتاب برای نسل جوان، تعهد به اصول اخلاقی و ترویج فرهنگ صلح بوده است. همچنین، انصاری در پنجمین جشنواره کتاب کودک جزیره نامی در کره‌جنوبی نیز به عنوان عضو کمیته بین‌المللی این جشنواره برگزیده شد.
نوش آفرین انصاری
نکوداشت نوش آفـرین انصاری
در هفته کتاب نکوداشت در سال ۱۳۹۴، مراسمی به افتخار نوش آفرین انصـاری در خانه کتاب برگزار شد. در این مراسم، هوشنگ مرادی کرمانی، مهدی محقق، شهرام اقبال زاده و محمود دعایی به عنوان سخنرانان حضور داشتند. و در پایان، هدایای ویژه‌ای به انصاری اهدا شد. لوح یادبودی که در این مراسم به او تقدیم شد. این نوشته ثبت شده است: “به خاطر خدمات علمی ارزشمند شما استاد گرانمایه که با تلاش، کوشش و عشق به کتاب و قلم، آثار بزرگ و بی مانندی از خود بر جای گذاشته اید، به عنوان یک استاد پیشکسوت و برجسته در عرصه کتابداری، از شما قدردانی می‌نماییم.”
بزرگداشت در شب های بخارا
در سال ۱۳۹۶، در دویست و نود و چهارمین شب از مجموعه شب‌های مجله بخارا، شبی به افتخار نوش آفرین انصاری برگزار شد.
بزرگداشت در سالروز هشتاد سالگی
در تابستان ۱۳۹۸، به مناسبت بیش از پنجاه سال تلاش برای ترویج کتابخوانی، گسترش کتابخانه ها و نهادسازی در حوزه کتاب کودک، مراسمی در آستانه هشتاد سالگی نوش آفرین انصاری به همت شورای کتاب کودک، که او در حال حاضر دبیر هیئت مدیره آن است، برگزار شد. در این مراسم، انجمن کتابداران و انجمن علمی کتابداری که او از پایه گذار آن است، از او قدردانی کرده و لوح یادبودی را به او تقدیم کردند.
کتاب شناسی
- «تأسیس کتابخانه‌ها در روستا»
- «توسعهٔ کتابخانه‌های عمومی»
- «کتاب برای همه»
- ترجمهٔ «مدخل تاریخ اسلامی»، اثر ژان سوواژ، که به عنوان کتاب سال ایران برگزیده شد.
کتاب درباره ی نوش آفرین انصاری
- از جنس رویا
- زندگی نامه و خدمات علمی و فرهنگی استاد نـوش آفرین انصاری
- ستاره فروزان: مصاحبه تاریخ شفاهی با نوش آفـرین انصاری
- صلح را باید از کودکی آموخت
- کتاب، کتابداری و کتاب‌پژوهی در نوشته های نوش آفرین انصاری